Geschichte der Frühen Neuzeit
print

Sprachumschaltung

Navigationspfad


Inhaltsbereich

Sanderus, Nicolaus

(1527/30-1581)

Nicolaus Sanderus (auch: Nicholas Sanders * ca.1527—1530 in Charlewood (Surrey), † in Irland 1581) ging nach der Schulausbildung in Winchester in das New College in Oxford, wo er 1548 "perpetual fellow" wurde. 1551 erhielt er den Titel Bachelor of Laws und 1557 hielt er Vorlesungen zum kanonischen Recht. Nachdem Elizabeth I. den Thron bestieg, verließ er England gen Rom, wo er zum Priester geweiht und zum Doktor der Theologie ernannt wurde. Er begleitete Stanislaus Kardinal Hosius (1504—1579) zum Konzil von Trient und danach, als Hosius von Papst Paul IV. ins Ermland geschickt wurde, um dort den Katholizismus zu verteidigen. Nach seiner Rückkehr aus Polen wurde er zum königlichen Professor der Theologie in Löwen, wo er sein berühmtestes Werk "De visibili monarchia Ecclesiae" verfasste. Papst Pius V. war so angetan von dieser Verteidigung seiner Autorität, dass er ihn nach Rom rief und ihn mit höheren Aufgaben betraut hätte, wenn Pius nicht kurz darauf gestorben wäre. Der Kardinal Commendoni und Sega, Bischof von Placentia nahmen Sanders in ihre Dienste. Den Kardinal begleitete er bei seiner Nuntiatur in Augsburg, den Bischof später nach Spanien, wohin er später durch Gregor XIII. selbst als Nuntius geschickt wurde. Danach wurde er in derselben Funktion nach Irland geschickt, wo er einen militärischen Aufstand der Katholiken gegen Elizabeth aufstacheln wollte. Die Erhebung misslang jedoch und Sanders starb verlassen an Kälte und Hunger.

Zum Werk

In "De Visibili monarchia Ecclesiae" stellt Sanders die "göttliche" Geschichte der alten Kirche ("Civitas Dei") einer "teuflischen" Geschichte der Schismatiker und Häretiker ("Civitas Diaboli, seu Schismatici & Apostatae") gegenüber. Hier wird das Tabellenschema direkt als Mittel für den Kampf gegen den Protestantismus instrumentalisiert.

Ausgewählte Veröffentlichungen

  • De Visibili monarchia Ecclesiae libri octo, in quibus diligens instituitur disputatio de certa et perpetua Ecclesia Dei tum successione, tum gubernatione monarchica ab ipso mundi initio usque ad finem. Löwen: J. Fouler 1571. > zur digitalisierten Vollversion
  • De visibili monarchia Ecclesiae libri VIII : In quibus diligens instituitur disputatio de certa & perpetua Ecclesiæ Dei tum successione, tum gubernatione monarchica, ab ipso mundi initio usque ad finem. Deinde etiam ciuitatis Diaboli per sæpè progressio proponitur, ... Denique de Antichristo ipso & membris eius. Antwerpen: J. Fouler 1578. > zur digitalisierten Vollversion
  • De Visibili monarchia Ecclesiae libri octo, in quibus diligens instituitur disputatio de certa et perpetua Ecclesia Dei tum successione, tum gubernatione monarchica ab ipso mundi initio usque ad finem. Antwerpen, Paris: M. Sonnium 1580.
  • De visibili || monarchia || Ecclesiae, || libri VIII. || In quibus diligens instituitur disputatio de certa & perpetua Ecclesiae Dei tum succeßione, tum || gubernatione Monarchica, ab ipso mundi initio usque ad finem. || Deinde etiam civitatis diaboli persaepe interrupta progressio proponitur, sectaeqúe omnes || haereses confutantur, quae unquam contra veram fidem emerserunt. || Denique de Antichristo ipso & membris eius; deqúe vera Dei & adulterina diaboli Ec- || clesia copiose tractatur. || Si quid praeterea difficile & scrupulosum vel in Pontificum Romanorum historia, || vel in conciliorum generalium ratione accidit; idipsum ex pro- || posito dicutitur et examinatur. || Auctore Nicolao Sandero, Sacrae Theo- || logiae Professore. || Accesserunt eiusdem Auctoris de Claue Dauid, seu de regno Christi, libri sex, quibus || continetur hius de visibili Monarchia Ecclessiae operis contra quosdam op- || pugnatores necessaria defensio, Romae primùm, nunc etiam || in Germania excusi. || Cum Indice rerum & personarum locuplete. Singulorum librorum argumenta sequens pagina indicabit. Würzburg: Henricus Aquensis 1592. > zur digitalisierten Vollversion

Weiterführende Literatur

  • Highly, Christopher: "A pestilent and seditious book" : Nicholas Sander's Schismatis Anglicani and Catholic histories of the Reformation. In: The uses of history in early modern England, ed. by Paulina Kewes. San Marino (Calif.) 2006.
  • McNevin Veech, Thomas: Dr. Nicholas Sanders and the English Reformation,1530—1581. Löwen 1935.


© Redaktion Tabellenwerke